Kolon kanseri, kalın bağırsakta (kolon) başlayan kanser türüdür ve kolorektal kanser olarak da bilinir. Kolon ve rektum kanserleri birlikte değerlendirilir, çünkü bu iki organ gastrointestinal sistemin son kısmını oluşturur ve birçok benzerliği vardır. Kolon kanseri genellikle polip adı verilen küçük, iyi huylu (benign) hücre büyümeleri olarak başlar. Zamanla, bazı polipler kansere dönüşebilir. Erken tanı ve tedavi ile kolon kanseri genellikle tedavi edilebilir.
Kolon Kanseri Türleri
- Adenokarsinom: Kolon kanserlerinin büyük çoğunluğunu oluşturur ve kolon mukozasında başlar.
- Nöroendokrin Tümörler: Nadir olup hormon üreten hücrelerden kaynaklanır.
- Lenfoma: Kolonun lenf dokusundan kaynaklanır.
- Gastrointestinal Stromal Tümörler (GIST): Bağ dokusundan kaynaklanan nadir tümörlerdir.
Belirtiler
- İshal veya kabızlık gibi bağırsak alışkanlıklarındaki değişiklikler
- Dışkıda kan (parlak kırmızı veya koyu)
- Karın ağrısı veya rahatsızlık
- Zayıflık veya yorgunluk
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Dışkının incelmesi
- Bağırsakların tamamen boşalmadığı hissi
Risk Faktörleri
- Yaş: 50 yaş ve üzeri kişilerde daha yaygındır.
- Aile Öyküsü: Ailede kolon kanseri veya polip öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
- Genetik Faktörler: Lynch sendromu, ailesel adenomatöz polipozis (FAP) gibi genetik durumlar riski artırır.
- Kişisel Tıbbi Geçmiş: Daha önce polip veya kolorektal kanser geçirmiş olmak.
- Enflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi durumlar.
- Diyet: Kırmızı et, işlenmiş et ve düşük lifli diyet tüketimi.
- Sedanter Yaşam Tarzı: Fiziksel aktivite eksikliği.
- Obezite: Aşırı kilo, özellikle abdominal obezite.
- Diyabet: Diyabet hastalarında artmış risk.
- Sigara ve Alkol Kullanımı: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi.
Tanı ve Tedavi
-
Tanı Yöntemleri:
- Kolonoskopi: Kolon ve rektumun iç yüzeyini incelemek ve biyopsi almak için kullanılır.
- Fekal Gizli Kan Testi (FOBT): Dışkıda kan varlığını kontrol eder.
- Fekal İmmünokimyasal Test (FIT): FOBT’ye benzer, ancak daha spesifiktir.
- DNA Bazlı Dışkı Testleri: Dışkıda DNA değişikliklerini tespit eder.
- Sigmoidoskopi: Kolonun alt kısmının incelenmesi.
- BT Kolonografi (Sanal Kolonoskopi): BT taramaları ile kolonun görüntülenmesi.
- Biyopsi: Alınan doku örneklerinin mikroskop altında incelenmesi.
-
Tedavi Yöntemleri:
- Cerrahi: Kanserli bölgenin ve çevresindeki sağlıklı dokunun çıkarılması. Kolektomi en yaygın cerrahi yöntemdir.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanılır. Cerrahi öncesi veya sonrası uygulanabilir.
- Radyoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için yüksek enerjili ışınlar kullanılır, genellikle rektal kanser tedavisinde kullanılır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Kanser hücrelerindeki spesifik moleküler hedeflere yönelik tedaviler kullanılır.
- İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı harekete geçiren tedaviler kullanılır.
Korunma ve Erken Tanı
- Düzenli Tarama: 50 yaş ve üstü kişilerin düzenli kolonoskopi yaptırması önerilir. Aile öyküsü veya diğer risk faktörleri olanlar daha erken başlamalıdır.
- Sağlıklı Beslenme: Bol miktarda meyve, sebze ve lif içeren diyet tüketmek.
- Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz yapmak.
- Kilo Kontrolü: Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak.
- Sigara ve Alkol Kullanımını Bırakmak: Sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlamak.
Kolon kanseri, erken teşhis edildiğinde genellikle tedavi edilebilir bir hastalıktır. Herhangi bir belirti fark edildiğinde veya düzenli tarama zamanı geldiğinde bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.
