Pankreas kanseri, pankreas hücrelerinin anormal ve kontrolsüz şekilde büyümesi sonucu oluşan bir kanser türüdür. Pankreas, karın bölgesinde midenin arkasında yer alan bir organdır ve sindirim enzimleri ile hormonların (örneğin insülin) üretiminde önemli bir rol oynar. Pankreas kanseri genellikle geç evrelerde teşhis edilir ve bu nedenle tedavisi zor olabilir.
Pankreas Kanseri Türleri
-
Ekzokrin Pankreas Kanserleri:
- Duktal Adenokarsinom: En yaygın pankreas kanseri türüdür ve pankreas kanallarında başlar.
- Adenoskuamöz Karsinom, Müsinöz Karsinom, ve Diğer Nadir Tipler: Daha nadir görülen ekzokrin pankreas kanseri türleridir.
-
Endokrin (Nöroendokrin) Pankreas Tümörleri:
- İnsülinoma, Glukagonoma, Gastrinoma: Hormon üreten pankreas hücrelerinden kaynaklanan tümörlerdir. Daha nadirdirler ve genellikle daha yavaş büyürler.
Belirtiler
- Karın veya sırt ağrısı
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Sarılık (cilt ve gözlerde sararma)
- Bulantı ve kusma
- İdrarda koyulaşma
- Koyu renkli dışkı
- İshal veya yağlı dışkı (steatore)
- Yeni ortaya çıkan diyabet veya mevcut diyabetin kötüleşmesi
Risk Faktörleri
- Yaş: 45 yaş ve üstü kişilerde daha yaygındır.
- Cinsiyet: Erkeklerde daha sık görülür.
- Aile Öyküsü: Ailede pankreas kanseri öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
- Genetik Faktörler: BRCA2, PALB2, ve Lynch sendromu gibi genetik mutasyonlar riski artırabilir.
- Sigara Kullanımı: Sigara içmek pankreas kanseri riskini artırır.
- Obezite ve Fiziksel Aktivite Eksikliği: Obezite ve sedanter yaşam tarzı riski artırabilir.
- Diyet: Yüksek yağlı ve işlenmiş gıdalarla beslenmek riski artırabilir.
- Kronik Pankreatit: Uzun süreli pankreas iltihabı (pankreatit) riski artırabilir.
- Diyabet: Diyabet hastalarında pankreas kanseri riski yüksektir.
Tanı ve Tedavi
-
Tanı Yöntemleri:
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Pankreasın detaylı görüntülenmesi.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülenmesi.
- Endoskopik Ultrasonografi (EUS): Endoskop aracılığıyla pankreasın ultrasonla görüntülenmesi ve gerekirse biyopsi alınması.
- Pozitron Emisyon Tomografisi (PET): Kanser hücrelerinin metabolik aktivitesini gösterir.
- Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi (ERCP): Safra ve pankreas kanallarının incelenmesi.
- Kan Testleri: CA 19-9 gibi tümör belirteçleri ve diğer laboratuvar testleri.
-
Tedavi Yöntemleri:
- Cerrahi: Pankreasın kanserli kısmının çıkarılması. Whipple prosedürü (pankreatikoduodenektomi) en yaygın cerrahi yöntemdir.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanılır. Genellikle cerrahi öncesi veya sonrası uygulanır.
- Radyoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için yüksek enerjili ışınlar kullanılır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Spesifik moleküler hedeflere yönelik tedaviler kullanılır.
- İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı harekete geçiren tedaviler kullanılır.
Korunma ve Erken Tanı
- Sağlıklı Yaşam Tarzı: Sigara ve alkol kullanımını bırakmak, sağlıklı bir diyet uygulamak ve düzenli egzersiz yapmak.
- Düzenli Sağlık Kontrolleri: Özellikle risk faktörlerine sahip kişiler için düzenli kontroller yaptırmak.
- Genetik Danışmanlık: Ailede pankreas kanseri öyküsü olan kişiler için genetik danışmanlık almak.
Pankreas kanseri genellikle geç evrelerde teşhis edildiği için, belirtiler fark edildiğinde derhal bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile yaşam süresi ve kalitesi artırılabilir.
